Son yıllarda LGBTİ+ bireylerin topluma kendilerini kabul ettirme ve politik varoluş mücadeleleri bilimsel verilerden uzaklaşılmasına ve her geçen gün kafa karıştıran yeni ve sıra dışı terimler üretilmesine yol açtı Cinsel yönelimin tanımlayıcısı olarak ortaya atılan terimlerden birisi olan “panseksüellik”, cinsel, romantik, erotik, duygusal veya ruhsal olarak tüm LGBTİ+ bireyler, cinsiyetler ve cinsel kimliklerle ilişkide bulunabileceklerini düşünen herkesi kapsayan bir kavram olarak kullanılmaya başladı. “Omniseksüellik” olarak da adlandırılan panseksüellik, alternatif bir cinsel kimliğe işaret eden ve kendi başına cinsel yönelim veya biseksüelliğin çok özel bir dalı olarak düşünülebilir. Estetik temeller üzerine gelişmiş bir cinsel yönelim olan ve biyolojik cinsiyet ayrımı yapmaksızın karşı ya da aynı cinse karşı duyulan cinsel hazzın varlığını ifade eden panseksüellik, cinsiyet ikiliğini reddettiği için biseksüellikten daha kapsayıcı bir terim olarak kabul edilir. Panseksüel bireyler, cinsiyet kimlikleri veya biyolojik cinsiyetleri ne olursa olsun, erkek, kadın, transseksüel veya interseks olan birine ilgi duyabilir ve olası herhangi bir cinsel yönelim ile özdeşleşebilirler.
PANSEKSÜELLİK İLE BİSEKSÜELLİK ARASINDAKİ FARK
Kelime anlamlarına bakıldığında “pan” ön eki Antik Yunancada “hepsi ve her” anlamına gelirken “omni” Latincede “tümü” demektir. Biseksüelliği de içine alan ama daha geniş bir çerçevedeki cinsel yönelime işaret eden “panseksüellik”, birine karşı biyolojik cinsiyeti, cinsel yönelimi ya da cinsel kimliğinden bağımsız olarak duygusal veya cinsel açıdan ilgi duymayı ifade eder. Öte yandan, “bi” ön eki, “iki” anlamına gelir ve “biseksüellik” aynı ve karşı cinsiyetten birine karşı hissedilen duygusal veya cinsel çekim anlamına gelir. Biseksüellik yalnızca kadın ve erkek olarak iki cinsiyetle sınırlıyken, panseksüellik cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsek kimlik sınırlaması olmadan herkesi kapsar. Bir insanın neden belirli bir cinsel yönelim veya panseksüellik geliştirdiğine dair bilim adamları arasında bir görüş birliği henüz yoktur. Ancak cinsel yönelim gelişmesinde genetik etmenlerin ve ana rahmindeki gelişimin sürecinin bir yeri yoktur. Çünkü cinsel yönelimin erken çocukluk deneyimlerinden, ebeveynlerin yetiştirme tarzından, ebeveyn özelliklerinden, anne veya babayla kurulan ilişkilerden, kişinin geçmişinde cinsel istismara uğramasından, aile yapısından, kendi cinsi ve karşı cinsle ilişki denemelerinde olumlu veya olumsuz yaşadıklarından, yineleyen denemeler sonucu öğrenmiş olmasından ve bağımlılık özelliklerinden etkilendiğine işaret eden sağlam ve bilimsel olarak tartışma götürmez kanıtlar bulunmaktadır. İnsanda 5 cinsel yönelim vardır, bunlar; heteroseksüel cinsel yönelim, homoseksüel cinsel yönelim, biseksüel veya panseksüel cinsel yönelim, sapkın cinsel yönelim ve aseksüel cinsel yönelim şeklinde sıralanabilir. Ancak aseksüelliğin ve panseksüelliğin bir cinsel yönelim olup olmadığı halen tartışmalıdır.
PANSEKSÜELLİK NASIL YAŞANIYOR?
Hoşlanma veya aşık olma kriterleri cinsiyet durumlarıyla alakası olmayan panseksüel bireyler, cinsiyet kimlikleri veya biyolojik cinsiyetleri ne olursa olsun, erkek, kadın, homoseksüel, transseksüel, transgender, interseks olan ve olası herhangi bir cinsel yönelim ile özdeşleşebilen kişilere ilgi duyabilirler. Aynı zamanda panseksüellerin kendileri de herhangi bir cinsiyet ve cinsel kimlikte olabilirler. Panseksüellik tanımının bu geniş kapsamı, panseksüel bireylerin hiçbir fark gözetmeden herhangi birine ilgi duydukları veya hiçbir tercihleri olmadığı anlamına gelmez. Heteroseksüel cinsel yönelimleri ve cinsel kimlikleri olgunlaşmamış ve oturmamış bireyler olan panseksüel bireylerin cinsel veya romantik ilişkilere girme kararları partnerlerinin ya da kendilerinin cinsel kimliğine dayalı değildir. Cinsel kimlik, bireylerin cinsel çekimleri, arzuları, davranışları, değerleri ve ilişkileri gibi cinselliklerinin birçok yönünün anlamı ve önemi hakkında sahip oldukları bilişsel ve duygusal anlayışları içerir. Bu açıdan bakıldığında panseksüellik, birine karşı hissedilen duygusal ya da cinsel çekimde o kişinin cinsiyetinin veya cinsiyetini ifade etme biçiminin hissedilen çekim için belirleyici faktörler olmadığı kendine özgü bir bakış açısına sahiptir. Bilimsel olmayan ve insanın doğasını göz ardı eden bu bakış açısı, insanların erkek ya da kadın olarak etiketlendiği ve erkeklerin bir uçta, kadınların karşı uçta bulunduğu bir cinsiyet spektrumu anlayışını reddeder. Kapsayıcılığının doğası gereği, cinsel yönelimin toplumsal cinsiyet veya biyolojik cinsiyet etrafında örgütlenmesi gerektiği varsayımına karşı duran panseksüellikte, cinsel ve romantik ilişki sadece iki cinsiyet kavramının ötesine geçerek yaşanabilir ve herhangi bir kişi herhangi bir zamanda cinsiyet spektrumunun herhangi bir yerine geçebilme özgürlüğüne sahiptir. Bazı panseksüel topluluklar, bedenler ve genital bölgelerden ziyade insanlara odaklandıklarını “parçalar değil kalpler” (“hearts not parts”) sloganıyla duyurmaktadırlar.
HERKES KENDİNE ÖZGÜ CİNSELLİĞİ YAŞAMA HAKKINA SAHİPTİR
LGBTİ+ bireylerin politik örgütlenmelerine göre heteroseksüellik, normatif olarak kabul edilen yaygın bir anlayıştır ve bu standart kategori dışındaki tüm varoluşları yok sayma veya reddetme eğilimindedir. Biyolojik, sosyal ve kültürel faktörler her insan için farklı olduğundan, panseksüel, biseksüel, heteroseksüel, gey, lezbiyen, queer veya aseksüel her bireyin cinsel yönelimine ve cinselliğini tanımlama biçimine saygı gösterilmelidir ancak, bu terimlerin bilimsel bir arka planının olmadığı ve politik bir hareket sonucunda ortaya çıktığı da unutulmamalıdır. Her birey, diğer bireylerin haklarına saygı göstererek, cinselliği yaşama, ifade etme ve cinsellikten haz alma hakkına sahiptir. Bireylerin cinsel yönelimleri, cinsel kimlikleri, toplumsal cinsiyet ifadeleri ve farklılıkları, temel insan hakları arasında yer alır ve bunlara yönelik her türlü şiddet, taciz, ayrımcılık, dışlama, damgalamanın insan hakları ihlalidir.
